Z łącznikami instalacyjnymi spotykamy się na co dzień w każdym mieszkaniu; są one wyposażeniem tak oczywistym, że często w ogóle nie zauważamy tych urządzeń ani nawet nie wiemy, że zaliczają się one do tak nazywanej kategorii. Pod tym pojęciem kryją się bowiem wszystkie domowe włączniki i przełączniki prądu służące głównie – choć nie wyłącznie – do sterowania oświetleniem pomieszczeń.
Łączniki pojedyncze
Łącznik pojedynczy, jak sama nazwa wskazuje, wyposażony jest w jeden przycisk, manipulując którym dokonuje się łączenia w obrębie pojedynczego obwodu. Łącznik ten działa na zasadzie przełączania, co oznacza, że raz ustawiony w danym położeniu w takim już pozostaje do czasu dokonania następnej zmiany. Najpopularniejsze i zarazem najczęściej spotykane są łączniki klawiszowe, z klawiszami o różnej wielkości i kształcie. Spotyka się wiele ich modeli, od najbardziej dekoracyjnych z dużymi i wygodnymi przyciskami, poprzez bardziej typowe w których klawisze są mniejsze, aż po łączniki przeznaczone do pomieszczeń technicznych (np. piwnic czy pralni), których klawisze zabezpieczone są przed wilgocią specjalną, zazwyczaj przezroczystą warstwą ochronną z plastiku. W większości łączników klawiszowych możliwe jest zdjęcie przycisków z łącznika, tak by bez wymontowywania ze ściany całych łączników można było je wewnątrz wyczyścić lub dokonać drobnych napraw. Oprócz łączników klawiszowych spotyka się też łączniki obrotowe, w których przełączanie odbywa się za pomocą pokrętła.
W latach 80. pojawiły się na rynku pierwsze łączniki z płynną regulacją natężenia światła stanowiące wówczas kosztowną i trudno dostępną nowinkę techniczną. Obecnie można je nabyć w każdym sklepie elektrycznym, w różnych wariantach (z regulacją pokrętłem lub suwakiem), a ich cena, jakkolwiek nadal wyższa od klasycznych łączników, spadła do poziomu dostępnego dla wszystkich. Łączniki takie sprawdzają się najlepiej w małych pomieszczeniach, w których bezsensowna jest instalacja więcej niż jednej żarówki, a także przy stanowiskach pracy, dzięki możliwości łatwego dostosowania jasności lampy do stopnia zmęczenia oczu.
Łączniki wielostanowe
Do sterowania oświetleniem emitowanym przez źródła bardziej złożone od prostej lampy z jedną żarówką najczęściej stosuje się jeden z rodzajów łączników wielostanowych. Najczęściej spotyka się proste przełączniki tzw. świecznikowe, z dwoma klawiszami, do każdego z których przyporządkowana jest odpowiednio różna liczba punktów świetlnych w żyrandolu. Dzięki temu można łatwo i tanio regulować natężenie oświetlenia w pomieszczeniu. Również łączniki wieloklawiszowe bywają wyposażone w tyrystorowy regulator jasności, w ich przypadku jednak mniej przydatny niż w łącznikach pojedynczych. Innym rozwiązaniem są łączniki z jednym przyciskiem trójstanowym (lub umożliwiającym przełączenie na jeszcze więcej stanów), częściej niż przy oświetleniu stosowane np. przy sterowaniu żaluzjami.
Łączniki specjalne
Istnieje wiele rodzajów łączników specjalnie przystosowanych do pełnienia określonych zadań innych niż proste włączanie lub wyłączanie obwodu. Jednymi z najczęściej spotykanych są łączniki tzw. dzwonkowe, w których stan zamknięcia obwodu trwa przez cały czas naciskania, zaś po cofnięciu palca sprężyna automatycznie odbija klawisz, powodując rozłączenie. Łączniki takie najczęściej służą do uruchamiania dzwonków elektrycznych (stąd nazwa), ale czasem mają też inne zastosowania, np. w bezpiecznych podnośnikach czy windach dla inwalidów. Ich odmianą są spotykane często na klatkach schodowych i w korytarzach wielorodzinnych budynków łączniki z automatycznym przerywaczem czasowym, którymi włącza się światło na określony okres (najczęściej jest to kilkadziesiąt sekund). Do takich zastosowań nadają się także łączniki schodowe, połączone w pary, w których przełączenie jednego powoduje zmianę stanu obwodu (otwarty/zamknięty) na stan przeciwny; dzięki temu można np. włączyć światło na parterze, a wyłączyć je drugim przyciskiem po dojściu do drzwi własnego mieszkania. W przypadku większej liczby łączników w takim obwodzie nazywa się je łącznikami krzyżowymi.
Postęp techniczny zaowocował coraz większą liczbą łączników zdalnie sterowanych. Szczególną popularnością, mimo dość wysokiej ceny, cieszą się półautomatyczne łączniki sterowane pilotem (czasami umożliwiającym też regulację natężenia światła), których zastosowanie np. w sypialniach znacząco podwyższa komfort. Coraz częściej spotyka się też łączniki uruchamiające się samoczynnie po wejściu człowieka w określony obszar (dzięki zastosowaniu podczerwieni lub fotokomórek), które instaluje się np. przed bramami garażów czy drzwiami wejściowymi, aby ułatwić ich otwieranie.
Instalacja łączników
Pod względem montażowym rozróżnia się łączniki podtynkowe i natynkowe, przy czym w budynkach wznoszonych w latach 70. spotkać można czasem specyficzne formy łączące właściwości obu tych typów. Łączniki podtynkowe są umieszczone w specjalnej plastikowej lub metalowej puszcze wmurowanej w ścianę, na zewnątrz której znajduje się część mechaniczna. Łączniki natynkowe z kolei mocowane są w całości na powierzchni ściany, w otworze której znajduje się jedynie wyprowadzenie końcówki instalacji elektrycznej. Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety, np. łączniki natynkowe łatwiej jest wymieniać, a podtynkowe odporniejsze są na wszelkiego rodzaju uszkodzenia i zanieczyszczenia. W każdym razie, ponieważ oba rodzaje łączników na ogół nie są wzajemnie wymienne, przed wyborem w sklepie rodzaju łącznika należy koniecznie zorientować się w rodzaju domowej instalacji i zasięgnąć informacji u obsługi.
Także wszystko o osprzęcie na http://www.pomyslnadom.pl/instalacje_elektryczne
